Donner

De minister van Justitie bevindt zich in zwaar weer vanwege het ernstig uit de hand gelopen proefverlof van tbs'er Wilhelm Schippers. Hij vindt nochtans dat daarbij geen fouten zijn gemaakt. Strategisch gezien was dit geen handige opmerking van hem. Immers, de huidige invulling van het tbs-stelsel staat daarmee weer ter discussie. Terecht, maar zelf had hij dat natuurlijk liever niet gehad. In Nederland hebben we toch de neiging wat halfslachtig met misdaad en straf om te gaan. In het overigens prijzenswaardig streven er in deze maatschappij een humanitair strafrecht op na te houden, lijkt men al te doortastende keuzes dikwijls te vermijden. Enerzijds is dat wel begrijpelijk, want het is knap lastig om voortdurend tegendruk te moeten geven op de ongenuanceerde roep vanuit de samenleving om harde en hoge straffen. Anderzijds moet je ook duidelijk durven zijn en dat gebeurt wellicht te weinig. Kool en geit worden op die manier gespaard en dat kan niet de bedoeling zijn.
gemarchandeer
Ons strafrecht wordt in belangrijke mate tot een humanitair strafrecht gemaakt door het ontbreken van de doodstraf als ultieme sanctie. Een fundamentele keuze, waarvan het gewicht echter nogal eens wordt onderschat. Het afzien van de doodstraf betekent namelijk dat je als alternatief een straf oplegt die het slachtoffer voldoende genoegdoening biedt en daarnaast de maatschappij beschermt tegen herhaling. Het is de verantwoordelijkheid van de rechterlijke macht en de overheid om daarin niet tekort te schieten. Maar helaas schiet men wel tekort. Levenslang is niet levenslang, maar twintig jaar. Van andere gevangenisstraffen wordt bijna standaard slechts tweederde uitgezeten. Kortom, het gemarchandeer is feitelijk niet van de lucht.
opgeruimd staat netjes
Bij zo'n beleid moet je niet gek opkijken wanneer daar in de samenleving weinig begrip en draagvlak voor is. Het is onnodig onduidelijk. Strikt genomen zit de brave burger namelijk helemaal niet te wachten op terugkeer in de samenleving van zware criminelen en psychopaten. Opgeruimd staat netjes. Wanneer de rechter voor een moord tien jaar gevangenisstraf oplegt, moet het zo zijn dat de dader die 'prijs' ook betaalt. Het maakt het makkelijker voor slachtoffer en samenleving deze boetedoening te accepteren als 'rechtvaardig'.
bejaarde schipper
Niettemin zitten wij dan nog steeds met het probleem van de psychisch gestoorde dader. Op grond van zijn (gedeeltelijke) ontoerekenbaarheid zou hij ook bij het wel bestaan van de doodstraf deze niet opgelegd krijgen. Met of zonder doodstraf, in beide 'systemen' blijft een vorm van 'psychiatrische detentie' noodzakelijk. Op zich is het tbs-systeem waarschijnlijk helemaal niet zo slecht, maar ook hierin heeft het vaag geklungel kennelijk toegeslagen. Wilhelm Schippers heeft al vijftien jaar tbs en is meerdere malen niet teruggekeerd van proefverlof. Dan vraagt men zich toch in gemoede af: hoe lang is er dan nodig om vast te stellen dat deze man niet meer terug kan in de maatschappij? Het is uitermate wrang om te zien dat hij die knoop nu zelf heeft doorgehakt door een bejaarde schipper de hersens in te slaan.
klopjacht
In de opvoeding van kinderen draait het om duidelijkheid en het stellen van grenzen. Dat zou temeer moeten gelden voor criminele geesteszieken. Met de opsporing van verdwenen tbs'ers werd echter tot dusver niet al teveel haast gemaakt. Een kind dat zoek is staat de volgende dag met z'n foto op de beeldbuis, evenals de weggedoolde zwakbegaafde en de verdwenen demente bejaarde. De foto van de weggelopen kat legt men onder het kopieerapparaat en plakt hem door de hele buurt. Een grote politiemacht houdt een klopjacht op een poema. Negentig weggelopen tbs-ers per jaar zitten dit gezellig thuis voor de buis te bekijken. Evenals Donner, die nog steeds vindt dat er geen fouten zijn gemaakt.