Schaarsbergen, 16 juni. Een meisje van rond de twintig legt haar hoofd op de schouder van haar vriend, gekleed in kaki militair uniform. Ze staren naar de ‘handleiding nabestaanden’. Ze moeten voor hem van Defensie nadenken over een testament en een mogelijke uitvaart. Een invulformulier helpt de militair een eind op weg. ‘Ik wens een uitvaart ...’, en vier opties volgen; ‘in stilte, in tegenwoordigheid van alleen naaste familie, met familie vrienden en belangstellenden of met militaire eer’.

Afgelopen week kwamen busladingen militairen, ouders en partners naar de kazerne in Schaarsbergen voor de ‘thuisfrontdagen’ van Defensie. Gisteren was voorlopig de laatste. Hekkensluiter was de Charlie Compagnie, bestaande uit 147 man en één vrouw. De compagnie, met Tarin Kowt als uitvalsbasis, zal als een van de eerste deel uitmaken van de Taskforce Uruzgan die in augustus op volle sterkte zal zijn.
De ‘handleiding nabestaanden’ is niet aangepast voor de missie in Uruzgan. Defensie verzekert dat dit de procedure is die alle militairen op uitzending moeten doorlopen. Ongeacht de missie en bestemming.
Als er iets ernstigs gebeurt met hun zoon of dochter komt Defensie altijd persoonlijk langs, vertelt een medewerkster van de Maatschappelijke Dienst Defensie in zaal op de Oranjekazerne. „Wij komen dan bij u aan de deur.”

Ongeveer vierhonderd mensen luisteren op de ‘thuisfrontdag’ naar de instructies. Ouders van militairen in Uruzgan kunnen 24 uur per dag bellen met het Situatiecentrum, zo verzekert de medewerkster. Daar krijgen ze informatie uit de eerste hand over hun zoon of dochter in Uruzgan. Het centrum kan desgevraagd het gesprek ook doorschakelen naar Afghanistan. Wel wordt om veiligheidsredenen ieder gesprek opgenomen.
Maar tijdens aanval of crisis gaat direct de stekker eruit. Een black hole (zwart gat) heet die situatie. Op dat moment mag er geen woordje informatie van en naar Uruzgan. Volgens Defensie om ‘spookverhalen’ te voorkomen.

Voor veel ouders is het de eerste keer dat hun kind wordt uitgezonden. De scepsis zit bij een enkele ouder diep . „We zitten met 1.400 man in een provincie ter grootte van Nederland.”
„Veel van die 1.400 man blijven op de basis. Hoe kunnen we die provincie ter grote van Nederland dan onder controle krijgen”, vraagt een vader zich af.

Kolonel Theo Vleugels, die binnenkort de leiding heeft over Taskforce Uruzgan (TFU), probeert de bezorgdheid weg te nemen. „Wij zullen niet in één keer de controle krijgen over Uruzgan. Onze aanwezigheid zal zich als een olievlek over Uruzgan verspreiden”, legt hij uit. „In onze periode (dat de luchtmobiele brigade in Uruzgan zit – red.) zullen we nog niet heel snel van de basis afgaan. We zullen in beginsel nog dicht in de buurt blijven.” De Nederlandse ‘olievlek’ zal klein beginnen, is Vleugels redenering.
De legerleiding spreekt niet over de gedode Talibaanstrijders. Een moeder zegt het desgevraagd „logisch” te vinden dat Nederlandse militairen Talibaanstrijders hebben gedood. „Waar gevochten wordt, vallen slachtoffers”. Maar aan het eind van de middag vraagt een vader bezorgd of zijn zoon niet hetzelfde lot kan ondergaan als Erik O., die werd vervolgd (en vrijgesproken) toe hij in Irak iemand had doodgeschoten. Maar volgens de legerleiding is het niet waarschijnlijk dat dit nog een keer kan gebeuren.
Uit Uruzgan kwam vandaag het nieuws dat patrouilles al op korte termijn worden uitgebreid. Het gaat volgens Defensie om patrouilles om de komst voor te bereiden van de taskforce.
Bellen met Uruzgan is nu nog niet mogelijk. De eerste verbindingen zullen waarschijnlijk eind juli gereed zijn. Ook het sturen van post naar militairen is nog een probleem. Honderden postpakketten blijven liggen op de luchthaven van Kabul. Volgens Defensie is onduidelijk hoe dit komt.

De meeste ouders zeggen tevreden te zijn over de informatie vanuit Defensie. „Mijn zoon is in goede handen”, concludeert een moeder na afloop. De meeste zorgen van de militairen zelf gaan uit naar hun achterblijvende echtgenoot en kinderen. „Het is een normale reactie als kinderen midden in de nacht naar moeders’ bed komen”, zegt psycholoog Hans Groen, „om te controleren dat mamma ook niet weg is naar Uruzgan.”