Emancipatie is het streven naar gelijkgerechtigdheid, zelfstandigheid, eerlijker maatschappelijke verhoudingen. Ook wordt wel bedoeld de formele toekenning van gelijke rechten, gelijkstelling voor de wet.

Gedurende een groot deel van de 20e eeuw speelde het verkrijgen van gelijke rechten voor de vrouw ten opzichte van de man (de vrouwenemancipatie) een grote rol in de maatschappij. Ook de emancipatie van homoseksuelen kreeg voor een groot deel haar beslag in de 20e eeuw.